جهانی شدن اسلامی و زنان

با توجه به مباحث گذشته ، یکی از آثار منفی جهانی سازی بر زنان ، سست شدن بنیان خانواده از جهات گوناگون است . این در حالی است که اسلام به استحکام بنیاد خانواده در جامعه ی ایده آل اسلامی ، قبل و بعد از ظهور، اهمیت فراوان می دهد ؛ زیرا خانواده نقطه ی آغازین هر صلاح یا فساد است و نیز اجتماع از ترکیب خانواده ها پدید می آید . به همین دلیل ، اسلام بیشترین توجه خود را به خانواده معطوف داشته است . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید : « در اسلام هیچ بنایی نزد خداوند محبوب تر از تشکیل خانواده نیست .» (1) مسلم است که بقای خانواده همچون شکل گیری آن ، ضروری است . امام صادق علیه اسلام مردم را به تلاش برای حفظ خانواده فراخواند و فرمود : « هیچ چیز نزد خدای عزیز و بلند مرتبه ، مبغوض تر از خانه ای نیست که به خاطر جدایی ( طلاق ) خراب شود . » (2) طبیعی است هنگامی که خانواده بر اساس مودت و تفاهم متقابل شکل گیرد و پدر و مادر با تفاهم و تعاون و آگاهی ، فضایی آرام و مطلوب برای رشد فرزندان پدید آورند ، حرکت عمومی جامعه به سوی صلاح و سعادت خواهد بود. به این سبب ، اسلام برای پدر و مادر به عنوان دو رکن سرنوشت ساز خانواده ، مقامی والا و ارزشمند در نظر گرفته ، آنان را دارای مسئولیتی حساس و ویژه می داند ، در حالی که در طرح جهانی سازی ، زن از چنین جایگاهی در خانواده برخوردار نیست .
به طور اخص ، جایگاه خانواده و رکن رکین آن ، یعنی زن ، در نظام جهانی شدن اسلامی و یا در جهانی شدن اسلام را به این شرح می توان تبیین کرد :
1. تلاش و فعالیت اقتصادی و اجتماعی : دختران حضرت شعیب علیه اسلام به دلیل پیری پدر و نداشتن برادر ، چوپانی می کردند و بدین دلیل ، به تکدی و فقر نیفتادند . ( و وجد من دونهم امرأتین تذودان قال ما خطبکما قالتا لانسقی حتی یصدر الرعاء و أبونا شیخ کبیر.) ( قصص : 23 )
2. حیا و عفت در جامعه : دختران حضرت شعیب علیه اسلام در راه رفتن و صحبت کردن با نامحرم با حیا و عفیف بودند. ( فجاءته احداهما تمشی علی استحیاء قالت ان أبی یدعوک لیجزیک أجر ما سقیت لنا.) ( قصص : 25 )
3. نظر و مشورت دادن به خانواده : دختر حضرت شعیب علیه اسلام به پدرش ، با آنکه یک پیامبر الهی بود ، پیشنهاد داد که حضرت موسی علیه اسلام ، همان جوان قوی و امین ، را به کار گیرد . ( قالت احداهما یا أبت استأجره ان خیر من استأجرت القوی الأمین .) ( قصص : 26 )
4. تعالی یافتن تا مهبط فرشتگان : بر حضرت مریم علیهاالسلام فرشته ی مقرب الهی نازل شد و با او به سخن پرداخت و به وی بشارت فرزند داد : ( فأرسلنا الیها روحنا فتمثل لها بشرا سویا ... قال انما أنا رسول ربک لأهب لک غلاما زکیا ) ( مریم: 17 و 19 )
5. همسرداری و شوهرداری خوب : حضرت آسیه چنان شوهر داری کرد که نظر فردی مغرور و متکبر همچون فرعون را به خود جلب کرد ، به حدی که فرعون ، که همه ی پسران را می کشت ، به تقاضای آسیه ، حضرت موسی علیه اسلام را نکشت .( و قالت امرأت فرعون قرت عین لی و لک لا تقتلوه عسی ان ینفعنا أو نتخذه ولدا.) ( قصص : 9 )
6. راضی بودن به رضای الهی ، همراه با تلاش برای جبران کمبودها : همسر حضرت زکریا علیه اسلام رضا و صبرش نتیجه ی خوبی داشت ؛ چون خدا به او فرزندی مثل حضرت یحیی علیه اسلام داد . ( فاستجبنا له و وهبنا له یحیی و أصلحنا له زوجه انهم کانوا یسارعون فی الخیرات و یدعوننا رغبا و رهبا و کانوا خاشعین .) ( انبیاء : 90 )
7. ولایت پذیری : حضرت هاجر با آنکه تازه زا بود ، ولی راضی به صحرا نشینی و دور ماندن از همسری همچون حضرت ابراهیم علیه اسلام گردید ؛ به آن دلیل که ابراهیم ولی زمان او بود . خداوند نیز به پاس این ولایت پذیری ، رضا و صبر ، قبر او را در کنار کعبه و خانه ی خود قرار داد و فرزندش را برای قربانی شدن برگزید : ( و فدیناه بذبح عظیم ) ( انبیاء : 107 )
8. دیگر موارد : عبارتند از : پوشاندن اندام ( و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن ) ؛ نگاه حرام نکردن ( و قل للمومنات یغضضن من أبصارهن ) ؛ پنهان کردن آرایش از نامحرمان ( و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها ) ؛ مخفی کردن زینت و جمال از نامحرمان ( و لا یبدین زینتهن الا لبعولتهن أو ... ) ( نور: 30 )

زن در عصر ظهور

با مرور وضعیت زنان در عصر پس از ظهور حضرت مهدی علیه اسلام ، بیش از گذشته می توان به جایگاه رفیع زن شیعی در گستره ی جهانی شدن اسلامی پی برد. آن گونه که از احادیث برمی آید ، زن و خانواده در عصر ظهور ، به اوج جاهلیت خود می رسند. از جمله ی این احادیث ، عبارتند از : « یرفع العلم و یظهر الجهل و یشرب الخمر و یفشوا الزنا و یقل الرجال حتی ان الخمسین امرأة فیهن رجل واحد » (3) ؛ علم برداشته می شود و نادانی فراگیر می گردد و زنا و مشروب خواری شایع می شوند و شمار مردان اندک می شود ، تا جایی که گاهی میان پنجاه زن ، یک مرد یافت می شود.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله در حدیث دیگری ، از نابرابری مرد و زن و ابتذال زن در اثر همین نابرابری ، این گونه سخن گفته اند : « هنگامی که زن از کنار گروهی عبور می کند ، یکی از آن ها برمی خیزد و دامن او را بالا می زند ؛ آن چنان که دنبه ی گوسفند را بالا می زنند .» (4) از تشبیه به گوسفند ، چنان برمی آید که در مقابل این جسارت بزرگ ، زنان خون سردی نشان می دهند و اعتراضی نمی کنند.(5)
اما در جهان پس از ظهور ، زن و خانواده همانند عصر پیامبر صلی الله علیه و آله ، به جایگاه انسانی و اسلامی خود دست می یابند. احادیث ذیل موید این ادعا هستند:

زنان همراه حضرت مهدی علیه اسلام

اما باقر علیه اسلام می فرماید : « و یجیء و الله ثلاث مأة و بضعة عشر رجلا منهم خمسون امرأة یجتمعون فی مکة » ؛ (6) به خدا سوگند که سیصد و ده و اندی نفر می آیند که در میان آن ها پنجاه زن هستند و در مکه گرد می آیند. در ادامه ی این حدیث ، آمده است که این زنان در مکه اجتماع می کنند ، بی آنکه وعده داده باشند ؛ آمدنشان مانند ابرهای پاییزی است . در احادیث مربوط به یاران حضرت امام ولی عصر (عج) ، تنها در این حدیث ، از زنان سخن به میان آمده است . از احادیث دیگر برمی آید که این زنان ، همانند جنگ های اسلامی ، تنها در امور خدماتی ، همچون پانسمان و زخم بندی مجروحان استفاده می شود. در این مورد ، امام صادق علیه اسلام فرمود : « سیزده نفر همراه قائم (عج) خواهند بود که مجروحان را پانسمان می کنند و از بیماران پرستاری می نمایند.» (7)
این حدیث به صورت دیگری نقل شده است و آن اینکه امام صادق علیه اسلام به مفضل بن عمر فرمودند : « با حضرت قائم علیه اسلام ، سیزده زن همراهند.» عرض کرد: آن ها چه می کنند؟ حضرت فرمود : « مجروحان را مداوا و بیماران را پرستاری می کنند ؛ همان گونه که در زمان پیامبر چنین بود.» (8) مفاد این حدیث به ذهن نزدیک است ؛ چون در غالب اوقات، چه در گذشته و چه اکنون ، از زنان در میدان های جنگ برای معالجه ی مجروحان استفاده می شده است ، ولی آنچه مسلم و قطعی است آنکه در بیعت اولی با امام زمان (عج) ، هیچ زنی شرکت ندارد و از ظهور آن حضرت آگاه نمی شود ، بلکه پس از آنکه یاران بقیة الله در مکه گرد می آیند ، این زنان از آن آگاه می شوند و به آن ها می پیوندند.(9)

محیط امن بر زنان

در عصر پس از ظهور ، هر گونه نا امنی اجتماعی و محیطی از بین می رود. این در حالی است که زنان و خانواده ها همواره از محیط های نا امن بیشترین صدمات را می بینند که اغلب آن ها جبران ناپذیرند. احادیث گوناگونی امن بودن عصر پس از ظهور را برای زنان و خانواده ها نشان می دهند ؛ مانند : « تأمن السبل حتی تمشی المرأة بین العراق و الشام لا تضع قدمیها الا علی النبات ، و علی رأسها زینتها ، لا یهیجها سبع و لا تخافه » ؛ (10) راه ها امن شوند تا آنکه زن از عراق تا شام برود و پای خود را جز بر روی گیاه نگذارد و جواهراتش را بر سرش بگذارد و از درنده خویی هراس نداشته باشد ؛ چنان که امام صادق علیه اسلام نیز در این زمینه می فرماید : « و حتی تخرج العجوز الضعیفة من المشرق ترید المغرب فلاینهنهها احد » ؛ (11) و چنان که پیرزن ناتوانی از مشرق تا مغرب می رود و از کسی آسیبی به او نمی رسد . « یطفیء به الفتنة الصماء ، و تأمن الأرض حتی أن المرأة لتحج فی خمس نسوة ما معهن رجل ، لا یتقین الا الله » ؛ (12) خداوند به وسیله ی او ( حضرت مهدی علیه اسلام ) فتنه های جانکاه را آرام و ساکن سازد و زمین امن گردد ؛ چنان که یک زن در میان پنج زن بدون اینکه مردی آن ها را همراهی کند ، به حج خانه ی خدا رود و جز خدا از کسی باکی نداشته باشند.

سنگسار زناکاران

حکومت جهانی امام زمان (عج) ، حکومت پاکان است و در آن ناپاکان از جمله ، زناکاران جایی ندارند. احادیث ذیل نشان می دهند که زناکاران در حکومت صالحان کشته می شوند و زمین از وجود آنان پاک می شود. امام صادق علیه اسلام می فرماید : « دمان فی الاسلام خلال من الله – عزوجل – لا یقتضی أحد فیهما بحکم الله حتی یبعث الله قائمنا أهل البیت . فأذا بعثه الله حکم فیهما بحکم الله لا یرید بینة : ألزانی المحصن یرجمه، و مانع الزکاة یضرب عنقه » ؛ (13) دو خون از سوی خدای تبارک و تعالی حلال شده اند که پیش از قیام قائم اهل بیت (عج) به حکم خدا رفتار نمی شود. هنگامی که خداوند او را برانگیخت ، حکم خدا را در آن دو اجرا می کند و آن را با علم امامت بدون اینکه شاهدی مطالبه کند ، انجام می دهد : زانی محصن را ( کسی که با داشتن همسر مرتکب فحشا شده باشد ) سنگسار می کند ؛ و گردن مانع زکات را می زند.
امام صادق علیه اسلام در حدیث دیگری بر از بین رفتن روابط نامشروع در دولت حق خبر می دهد: « و یذهب الزنی و شرب الخمر و یذهب الربا و یقبل الناس علی العبادات و تودی الأمانات و تهلک الأشرار و تبقی الأخیار »؛ (14) روابط نامشروع ، مشروبات الکلی و رباخواری از بین می روند ، مردم به عبادت و اطاعت روی می آورند ، امانت ها را به خوبی رعایت می کنند ، اشرار مردم نابود می شوند و افراد صالح باقی می مانند.
امام رضا علیه اسلام در این باره فرموده است :« لو قد قام القائم لحکم بثلاث لم یحکم بها أحد قبله : یقتل الشیخ الزانی و یقتل مانع الزکاة و یورث الأخ آخاه فی الأظلة » ؛ (15) هنگامی که قائم ما (عج) قیام کند ، به سه چیز داوری کند که احدی پیش از او داوری نکرده است : 1. پیرمرد زانی را می کشد ؛ 2. مانع الزکات را می کشد و ...(16)

مفاد زنانه ی یک پیمان

امیرمومنان علیه اسلام در وصف بیعت یاران حضرت مهدی (عج) چنین می فرماید :« یبایعون علی أن لا یسرقوا، و لا یزنوا، و لا یسبوا مسلما ، و لا یقتلوا محرما ، و لا یهتکوا حریما محرما ، و لا یهجموا منزلا ، و لا یضربوا أحدا الا بالحق ، و لا یکنزوا ذهبا و لا فضة و لا برا و لا شعیرا ، و لا یأکلوا مال الیتیم ، و لا یشهدوا بما لا یعلمون ، و لا یخربوا مسجدا ، و لا یشربوا مسکرا ، و لا یلبسوا الخز و لا الحریر ، و لا یتمنطقوا بالذهب ، و لا یقطعوا طریقا ، و لا یخیفوا سبیلا ، و لا یفسقوا بغلام ، و لا یحبسوا طعاما من بر و لا شعیر. و یرضون بالقلیل و یشتمون علی الطیب ، و یکرهون النجاسة ، و یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر ، و یلبسون الخشن من الثیاب ، و یتوسدون التراب علی الخدود ، و یجاهدون فی الله حق جهاده . و یشترط علی نفسه لهم : أن یمشی حیث یمشون ، و یلبس کما یلبسون ، و یرکب کما یرکبون ، و یکون من حیث یریدون ، و یرضی بالقلیل ، و یملأ الأرض بعون الله عدلا کما ملئت جورا ، یعبد الله حق عبادته ، و لا یأخذ حاجبا و لا بوابا .» (17)
بخشی از این پیمان ، ارتباط مستقیمی به زن و خانواده دارد ، از جمله : زنا نکنند ، به خانه ی کسی هجوم نبرند ، از پلیدی گریزان باشند ، گرد همجنس بازی نگردند ، طرفدار پاکی باشند ، از زشتی ها بازدارند . بخشی دیگر از این پیمان به طور غیرمستقیم ، به زن و خانواده مربوط می شود ؛ از جمله : به آبروی کسی لطمه نزنند ، مال یتیم را نخورند ، مشروب ننوشند ، حریر و خز نپوشند ، راه را ناامن نکنند ، به نیکی فرمان دهند و در راه خدا ، حق جهاد را ادا کنند . از این حدیث استفاده می شود که فساد ، تباهی ، بی عفتی و زشت خویی رخت برمی بندند و از مشروبات الکلی اثری نمی ماند و امنیت ناموسی دقیقا تأمین می شود. (18)

دانش آموختن زنان

« العلم سبعة و عشرون حرفا، فجمیع ما جائت به الرسل حرفان ، فلم یعرف الناس حتی الیوم غیر الحرفین ، فاذا قام قائمنا اخرج الخمسة و العشرون حرفا فبثها فی الناس و ضم الیها الحرفین حتی یبثها سبعة و عشرین حرفا » ؛ (19) علم 27 حرف است . آنچه پیامبران آوردند و برای مردم آشکار ساختند ، تنها دو حرف بوده است و مردم تا به امروز جزآن دو حرف را نشناخته اند هنگامی که قائم ما قیام کند 25 حرف دیگر را آشکار می کند و آن ها را در میان مردم منتشر می سازد و آن دو حرف گذشته را هم به آن ضمیمه می کند تا 27 حرف تکمیل شوند و همه ی قسمت های علوم در میان مردم انتشار پیدا کنند.
اگر مضمون این حدیث مورد دقت قرار بگیرد ، معلوم می شود که میزان پیشرفت علوم در عصر حضرت بقیة الله هرگز برای ما قابل درک و تصور نیست : « کأنی بدینکم هذا لا یزال مولیا یفحص بدمه ، ثم لا یرده علیکم الا رجل منا أهل البیت ، فیعطیکم فی السنة عطاءین ، و یرزقکم فی الشهر رزقین ، و توتون الحکمة فی زمانه حتی ان المرأة لتقضی فی بیتها بکتاب الله تعالی و سنة رسوله »؛ (20) گویی با چشم خود می بینم که این آیین مقدس هر روز کنار گذاشته می شود و به دنبال خون خواهی می گردد . آن گاه کسی آن را بازنمی گرداند ، بجز مردی از خاندان ما . او هر سال دوبار به شما بخشش می کند و هر ماه دوبار به شما ماهیانه می دهد. در زمان او آن قدر به شما دانش و فرهنگ داده می شود که زن خانه دار در خانه ی خود با کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله داوری می کند.
اکنون ما در دورانی زندگی می کنیم که هر روز ضربه ی جدیدی بر پیکر اسلام فرود می آید . این آیین پاک و حیات بخش به خون آعشته شده و همچون حالت احتضار ( جان کندن ) پاهای خود را به زمین می زند ، اصول آن فراموش شده و فروع آن در زیر پاها لگدمال گشته اند ، و پیش از دشمنان خود ، مسلمانان کارد بر حلقوم آن نهاده ، آن را ذبح شرعی می کنند ! دیگر این اندرزگویان پندنگیر ، ارشادگران هدایت نایافته ، آمران به معروف و ناهیان از منکر حرفه ای ، که خود از معروف به دور و در دریای گناهان غوطه ورند، نمی توانند آن را از سقوط نجات دهند ؛ تنها چیزی که می تواند با نفس مسیحایی اش این مرده را زنده کند لبه ی تیز شمشیر الهی در دست یداللهی حضرت بقیة الله (عج) است که تنها بازمانده از حجت های پروردگار و یکتا موعود منتظر برای اصلاح جهانی و بازگردانیدن گم گشتگان به شاه راه هدایت است . (21)
احادیثی که به توصیف وضعیت زنان در آخر الزمان پرداخته اند ، بیش از روایاتی اند که درباره ی موقعیت آنان در عصر پس از ظهور سخن گفته اند. اما احادیث توصیف کننده ی وضع زن و خانواده در آستانه ی ظهور مبین موقعیت زن و خانواده در حکومت مهدی موعود (عج) هستند ؛ یعنی فساد زن و تزلزل خانواده در انتهای عمر بشر از علل مهم ظهور آن امام معصوم است . بنابراین ، او می آید تا این فسادها را از میان بردارد. آنچه از فساد زنان و خانواده ها در آخرالزمان گفته می شود ، در حکومت امام زمان ، عکس آن جاری و ساری است . از این رو ، اگر تصویری معکوس از احادیث آستانه ی ظهور در ذهنمان مجسم کنیم ، توانسته ایم تصویری واقعی از جایگاه زن و خانواده در جهان پس از ظهور ارائه دهیم :
1. « و اذا رأیت المرأة تصانع زوجها علی نکاح الرجال، و رأیت خیر بیت یساعد النساء علی فسقهن » (22) هنگامی که ببینی زن از همسرش مطلع است که او با همجنس خود رابطه دارد و به روی او نمی آورد ، و می بینی که در بهترین خانه ها زن تشویق می شود که فسق و فجور کند .
اما در دوره ی پس از ظهور ، رابطه ی نامشروعی وجود ندارد ، زن چیزی از همسر خود پنهان نمی کند و هیچ زنی به هیچ گناهی تشویق نمی شود.
2. « و رأیت النساء یتزوجن بالنساء و رأیت معیشة المرأة من کد فرجها و رأیت النساء یتخذن المجالس کما یتخذها الرجال » ؛(23) زن ها را می بینی که با زن ها آمیزش می کنند و زندگی زن از خودش تأمین می شود و زنان بسان مردان جلساتی تشکیل می دهند.
قطعا اثری از همجنس بازی در حکومت امام زمام (عج) وجود ندارد . در واقع ، نیازی به این امر نیست ؛ به خاطر آنکه ازدواج ها آسان صورت می گیرند و همه نیازهای جنسی خود را از طریق مشروع تأمین می کنند.
3. « تکون النسوة کاشفات عاریات متبرجات من الدین خارجات و الی الفتن مائلات و الی الشهوات و اللذات مسرعات للمحرمات مستحلات و فی جهنم خالدات »؛ (24) زن ها لخت و عور باشند ، زینت های خود را آشکار سازند ، از دین بیرون روند ، به فتنه ها بگرایند ، به سوی شهوت ها و لذت ها بشتابند ، محرمات الهی را حلال شمارند و در جهنم جاویدانند.
در آخرین حکومت الهی ، زن ها با پوشش اند ، زینت های خود را تنها برای محارم خود آشکار می کنند ، دیندارند ، و نه فتنه می کنند و نه گرد فتنه جمع می شوند و در پی شهوت های غیر مشروع نمی باشند.
4. « اذا رأیت المرأة تقهر زوجها و تعمل ما لا یشتهی و تنفق علیه من کسبها فیرضی بالدنیء من الطعام و الشراب » ؛ (25) هنگامی که زن را ببینی که با خشونت با همسرش رفتار می کند ، آنچه را که او نمی خواهد انجام می دهد و از درآمد شخصی خود به شوهرش اتفاق نمی کند و شوهرش برای چیزی اندک از متاع دنیا خشنود می شود و ناملایمات همسرش را تحمل می کند.
در دولت حق صاحب امر ، زن و شوهر دوست همدیگرند و هرگز بدون اجازه ی همدیگر به کاری علیه هم دست نمی زنند ، و خود را به بهای اندکی نمی فروشند و ناملایمات برای یکدیگر ایجاد نمی کنند .
5. « یا لها من طامة اذا حکمت فی الدولة الخصیان و النسوان و أحدث الامارة الشبان و الصبیان و خرب جامع الکوفة من العمران و انعقد الجسران فذلک الوقت زوال ملک بنی العباس و ظهور قائمنا أهل البیت » ؛ (26) چه حوادث جانکاهی روی خواهند داد هنگامی که زنان و خواجگان و سیاهان به حکومت برسند ، کودکان و نوجوانان حکومت کنند ، مسجد جامع کوفه پس از عمران و آبادی خراب شود و دو پل ( در بغداد) احداث گردند. در آن هنگام ، وقت سقوط بنی عباس و ظهور قائم ما اهل بیت فرامی رسد .
مراد از حکومت زنان ، سلطه ی آنان بر مردان است ، در حالی که با ظهور منجی عالم بشریت و تشکیل حکومت ، نشانی از سلطه ی زنان بر مردان و سلطه ی مردان بر زنان نخواهد بود.
6. « یتشبه الرجال بالنساء و النساء بالرجال » ؛ (27) مردان خود را به صورت زن ، و زنان خود را به صورت مرد درمی آورند .
« اذا تزینت النساء بثیاب الرجال و سلب عنهن قناع الحیاء » ؛ (28) هنگامی که زنان جامه ی مرد بپوشند و پوشش حیا از آن ها گرفته شود .
این شبیه پوشی به حدی می رسد که اگر ویژگی های بدن دختران همچون ظرافت بدن و برجستگی های آنان نبود ، بسیاری از دختران آخرالزمان با پسران اشتباه می شدند . و از این روست که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیثی ، این گونه زنان را لعنت کرده است :« لعن الله الرجلة من النساء » ؛ (29) خداوند لعنت کند زنی که خود را به صورت مرد جلوه می دهد.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله در حدیث دیگری در این باره می فرماید : « هنگامی که کلاه های مشترک ظاهر شوند ، زنا شایع می گردد . » (30)
7. «... و رأیت الفسق قد ظهر و أکتفی الرجال بالرجال ، و النساء و رأیت الرجال یتسمنون للرجال و النساء ، و رأیت الرجل معیشته من دبره ، و معیشة المرأة من فرجها. و أعطوا الرجال الأموال علی فروجهم ، و تنوفس فی الرجل ، و تغایر علیه الرجال ، و رأیت الرجل یغیر علی اتیان النساء ، و رأیت العقوق قد ظهر ، و استخف بالوالدین و کانا من أسوء الناس حالا عند الولد ، و رأیت أعلام الحق قد درست . فکن علی حذر ، و اطلب الی الله النجاة ، و اعلم أن الناس فی سخط الله – عزوجل – و انما یمهرلهم لأمر یراد بهم فکن مترقبا، و اجتهد أن یراک الله - عزوجل – فی خلاف ما هم علیه » ؛ (31) و می بینی که گناهان علنی شده ، مردان به مردان بسنده کرده و زنان با زنان درآمیخته اند ، مردان برای مردان آرایش کرده و زنان برای زن ها خود را آراسته اند ، زندگی مرد از خودش تأمین می شود ، زن نیز از خود فروشی تأمین معاش می کند ، مردان اموال فراوانی در راه تأمین مسائل جنسی می پردازند ، برای مرد داشتن یک همسر غیرت و حسادت به شمار می آید ، مرد برای آمیزش با جنس مخالف سرزنش می شود، عاق والدین شدن علنی شده ، پدر و مادر در پیش فرزند خوار شمرده می شوند و از دیدگاه فرزند پست تر از هر فرد دیگر به شمار می آیند ، و می بینی که نشانه های حق پوسیده شده است. در چنین زمانی ، از خشم خدا بر حذر باش و از خدای تبارک و تعالی نجات بخواه و بدان که مردم مورد خشم و غضب پروردگار هستند و خداوند به دلایلی به آن ها مهلت می دهد. منتظر باش و تلاش کن که خداوند تو را در وضعی بر خلاف وضع آن ها ببیند .

نتیجه

قوانین زن و خانواده در اسلام بر پایه ی برقراری اصل « عدالت اجتماعی » و اصل « مودت و رحمت» تنظیم گردیده اند . ( و عاشروهن بالمعروف ) ( نساء: 19 )؛ با زنان به شایستگی و نیکی معاشرت کنید. ( و أتمروا بینکم بالمعروف ) ( طلاق : 6 ) ؛ در مسائل خانواده ، مشورت و سازش را بر پایه ی رفتار شایسته مراعات کنید . آمیختن مسائل حقوقی با موازین اخلاقی ، که در آیات مزبور، مشهود است ، از شاه کارهای روان شناسی تربیتی است که گاه به اصل « فضل » توصیه می کند: ( و لا تنسوا الفضل بینکم ) ( بقره : 237 )؛ گذشت و نیکوکاری را در بین خود فراموش مکنید ، و گاه به اصل « عفو » اشاره می کند : ( و ان تعفوا اقرب للتقوی ) ( بقره : 237 ) ؛ اگر روح عفو و گذشت را حاکم کنید ، به تقوا نزدیک تر است ، و گاه به رعایت اصل « صلح » توصیه می کند : ( و الصلح خیر ) ( نساء: 128 ) ؛ در هنگام بروز اختلافات ، صلح منفعتش بیشتر است .
به طور کلی ، زن و خانواده در اسلام ، تمایزات فراوانی با زن و خانواده در جاهلیت قدیم و جدید دارند و این تمایزات به فراهم آمدن جامعه ای انسانی و الهی در عرصه ی زن و خانواده می انجامند؛ همان چیزی که در صدر اسلام تحقق یافت و در عصر پس از ظهور هم تحقق می یابد. از جمله ی این تمایزات عبارتند از:
الف. انسان مکمل : هدفمندی خلقت ، جهتدار بودن زندگی انسان و برخورداری او از کرامتی خاص ، سراسر ابعاد وجود را در بر می گیرد و در مجموعه ی نظام آفرینش با برخورداری از این کرامت ، وی را نسبت به سایر شئون جمادی ، نباتی و حیوانی زندگی متمایز می سازد و رسالتی عظیم ما بین ( انا لله ) تا ( انا الیه راجعون ) بر عهده اش قرار می دهد و این با بی بند و باری و آزاد زیستی و رهایی از قیود اخلاقی سازگاری ندارد . چون حرکت انسان در مسیر زندگی ، به سوی کمال مطلق است ، از این رو، باید در زندگی مشترک ، به همسر خویش به مثابه ی یک انسان مکمل ، یک روح تعالی بخش ، یک مبدأ تحول شخصیت خویش بنگرد و در این تحول ، باید به گونه ای حرکت کند که عقل بر نفس اماره غالب آید . در غیر این صورت ، حرکت سیر نزولی خواهد داشت .
ب. حیات طیبه: کانون گرم خانواده محضر خدای رحمان است . از این رو ، اعمال و کردار هر یک از زوجین مورد توجه حضرت حق بوده و با دقت ثبت و ضبط می گردند و با عمل و نیت خالص ، آثار مفیدی بر آن خانواده مترتب می گردند . به تعبیر قرآن کریم ، ( و البلد الطیب یخرج نباته باذن ربه و الذی خبت لا یخرج الا نکدا ) ( اعراف : 58 )؛ سرزمین پاکیزه به اذن پروردگارش ثمر و حاصل خوب و با برکت به بار می آورد ، اما سرزمین های شوره زار و خبیث ، حاصلی بی ارزش و بی فایده خواهند داشت . بر این اساس ، بنای خانواده بر پایه ی پاکی زوجین شکل می گیرد و تکوین فرزندان بر پایه ی طهارتی است که مبتنی بر وراثت و تربیت باشد . بر همین مبنا ، اسلام در جای جای دستورالعمل های مربوط به زن ، مرد و خانواده ، آن ها را از خیانت ها و شرارت ها بر حذر می دارد و آنان را به سوی حیات طیبه ، که هدف زندگی بر پایه ی آن استوار است ، سوق می دهد.
ج. اولویت مصالح خانواده : اگر هر یک زن و مرد پس از پیوند ازدواج ، به عللی زوج خویش را مطابق با معیارهای خویش نیافت ، ولی به خاطر مصالح خانواده و ارزش گذاری به اصل این پیوند ، علی رغم میل باطنی خویش ، کراهت و بی میلی نسبت به زوج خویش نشان نداد و در حفظ این بنا و مصالح آن کوشید ، به دلیل توجه و گذشت و ترجیح مصالح خانواده بر خواسته های شخصی ، خداوند کریم دریچه ای از خیرات و برکات به سوی آنان می گشاید ؛ چنان که در سوره ی نساء پس از تأکید بر خوش رفتاری نسبت به همسران و امر به ( عاشروهن بالمعروف ) می فرماید : ( فان کرهتموهن فعسی ان تکرهوا شیئا و یجعل الله فیه خیرا کثیرا. ) ( نساء: 19 ) اشاره به اینکه اگر به دلایلی از همسران و زنان خود رضایت کامل ندارید و نسبت به ایشان کراهت و ناخوشایندی و در دل شماست ، از ابراز آن و به کدورت کشاندن کانون گرم خانواده بپرهیزید و شیوه ی سازش و مدارا و معاشرت نیکو را مرام خویش سازید ، که اگر این گونه عمل کردید ، پروردگار شما به جبران این عمل ارزشمند ، خیرات و برکات و سود فراوان نصیب شما می گرداند که از آن جمله ، اعطای فرزندانی صالح و شایسته است .
د. حسن معاشرت : از عمده ترین وظایف مشترک زوجین « حسن معاشرت » است ؛ چنان که در اصل 1103 قانون مدنی ایران آمده است :« زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.» پیامبر گرامی در این خصوص می فرماید :« اکمل المومنین ایمانا احسنهم خلقا و خیارکم خیارکم لنسائهم »؛ (32) « کامل ترین مومنان از حیث ایمان، خوش رفتارترین آن هایند و شایسته ترین شما آن هایند که با زنانشان خوش رفتارند. و در مورد خوش رفتاری زنان نیز می فرماید :« جهاد المرأة حسن التبعل » (33) بر این اساس ، زن در عرصه ی زندگی زناشویی ، در مقابل شداید ، گرفتاری ها و پستی ها و بلندی ها ، باید نهایت توان و هنرمندی خویش را در تنظیم و تدبیر و تحکیم امور به کار گیرد و با ایفای مسئولیت خویش و مبارزه با آنچه مصالح خانواده را به مخاطره می اندازد ، کارایی و توانمندی خود را در گردانندگی امور زندگی آشکار سازد . اینجاست که مصداق آیه ی ( فالصالحات قانتات حافظات للغیب بما حفظ الله ) ( نساء: 22 ) می گردد.
ه. ازدواج دریچه ی ورود به برکات : اصل دیگری که در فرهنگ اسلام مطرح است اینکه خداوند دریچه ی روزی و برکات را در ازدواج قرار داده و بهترین زینت های دنیا ، که برای تحصیل آن ها برای بندگانش مباح ، بلکه مستحب و گاه تأکید فراوان بر آن ها دارد ، در سایه ی ازدواج برای زن و مرد حاصل می شوند . بر این اساس ، قرآن به صراحت می فرماید : ( و أنکحوا الأیامی و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله .) ( نور: 24 ) در این آیه ، اولا بنابر اصل « تعاون و همکاری » در جامعه مسلمانان است و علاوه بر والدین ، به کسانی که می توانند مقدمات ازدواج جوانان و زنان و مردان بدون همسر با فراهم نمایند ، امر می کند .
و. مصونیت از گناه در سایه ی ازدواج و سلامت جامعه : اصل دیگری که جزو اصول خانواده است و بر آن تکیه بسیار شده ، این است که ازدواج کلید حرکت به سوی پاکی و طهارت و موجب پیش گیری از بسیاری مفاسد و شرور اجتماعی است و در بسیاری از روایات آمده :« من تروج فقد احرز نصف دینه فلیتق الله فی النصف الآخر .» (34) اشاره به اینکه ازدواج مصونیتی ایجاد می کند که به واسطه ی آن نصف دین حفظ می شود و بعضی روایات ، صیانت دو سوم دین را در گرو ازدواج قرار داده است . از این رو ، در نقلی از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است که فرمودند :« هر کس در ابتدای سنین جوانی ازدواج کند ، شیطان فریاد می زند : ای وای ، ای وای ، دو سوم دینش کامل شد!» (35)

زیر نویس :

1- محمد باقر مجلسی ، بحارالانوار ، ج 103، ص 222.
2- شیخ حر عاملی ، وسائل الشیعه ، ج 20، ص 16.
3- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 1 ، ص 166.
4- نهج الفصاحه ، ج 1، ص 184.
5- کامل سلیمان ، روزگار رهایی ، ترجمه ی علی اکبر مهدی پور ، ص 755.
6- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 53، ص 223.
7- کامل سلیمان ، روزگار رهایی ، ترجمه ی علی اکبر مهدی پور ، ص 423.
8- کامل سلیمان ، پیشین ، ص 423.
9- شیخ حر عاملی ، اثبات الهداة ، ج 7، ص 150 .
10- لطف الله صافی گلپایگانی ، منتخب الاثر ، ص 474 / محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 52، ص 316.
11- سید مصطفی کاظمی ، بشارة الاسلام ، ص 230.
12- همان .
13- سید مصطفی کاظمی ، پیشین ، ص 253.
14- لطف الله صافی گلپایگانی ، پیشین ، ص 475.
15- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 53، ص 309.
16- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 53، ص 309.
17- لطف الله صافی گلپایگانی ، پیشین ، ص 469.
18- محمد خادمی شیرازی ، جهان بعد از ظهور یا فروغ بی نهایت ، ص 152.
19- همان ، ص 112.
20- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 52، ص 352 / کامل سلیمان ، روزگار رهایی ، ترجمه علی اکبر مهدی پور ، ص 622.
21- کامل سلیمان ، پیشین ، ص 622.
22- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 52، ص 257.
23- همان.
24- لطف الله صافی گلپایگانی ، پیشین ، ص 426.
25- سید مصطفی کاظمی ، پیشین ، ص 133.
26- کامل سلیمان ، پیشین ، ص 758.
27- نهج الفصاحة ، ج 2، ص 645.
28- سلیمان بن ابراهیم قندوزی ، ینابیع المودة ، ج 3، ص 100.
29- شیخ بهائی ، کشکول ، ص 580.
30- کامل سلیمان ، پیشین ، ص 752.
31- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 51 ، ص 70.
32- نهج الفصاحة ، ج 2، ص 147.
33- شیخ حر عاملی ، وسائل الشیعه ، باب جهاد.
34- همان ، باب مقدمات نکاح.
35- محمد باقر مجلسی ، پیشین ، ج 103، ص 221 ، روایت 34 ، باب 1.

منبع: فصلنامه تخصصی بانوان شیعه